Het gaat niet goed met de middenstand. Supermarkten en kledingzaken uitgezonderd, want men besteedt nog steeds geld aan eten en uiterlijk. Op de drukste dag van de week, de Zondag, zien de straten rond mijn huis zwart van mensen met grote tassen. Het verloop is goed te zien in mijn buurt. Vertrouwde winkels sluiten. De genadeklap is meestal de huur. Die slaat zomaar op met minstens vijftig procent. Ik vernam zelfs een geval van honderd procent. Van de ene op de andere dag. De zaak moet sluiten. Er komt een kledingzaak voor in de plaats.
Vooral boekenzaken zijn de sigaar. Rondom mij, in het centrum van Den Haag, zijn de laatste zeven jaar vijf gerenommeerde boekenzaken vooral altijd gesloten. Dat waren de laatste overlevers want vroeger waren er veel meer. Eigenaars en personeel waren gepassioneerde lezers die je van deskundig advies konden dienen. Er is nu alleen nog een boekenwarenhuis waar niemand iets weet. Behalve het tellen van 1 tot 10, hetgeen op witte bordjes te zien is. Bril is niet nodig. Die bordjes staan op een lange tafel met stapels ingenaaid papier. Wat zich in de kasten langs de wand verbergt is alleen te doorgronden per computer. Als je aan een levend wezen iets vraagt wat met een boek te maken heeft komt er steevast een weervraag: ‘wat is het ISBN nummer?’ Pas trad ik het warenhuis binnen. In de verte zat een auteur uit eigen werk voor te lezen. Zij kon zich moeilijk verstaanbaar maken want het cijferlezende publiek liep luid pratend om de tafel heen, waaraan zich slechts vijf aanhangers bevonden. Ik kende de auteur niet van gezicht dus ik vroeg aan een personeelslid wie zij was. ‘Weet ik ook niet meneer’, kreeg ik tot antwoord en daar bleef het bij.
Triest. Vooral als men bedenkt dat in 1954 bij het 150-jarig bestaan van de bloeiende plaatselijke boekhandelaars-vereeniging lezingen werden gegeven door beroemdheden. Arnold Toynbee. Albert Camus, die zich door dit bezoek aan Nederland liet inspireren tot de situering van zijn roman La Chute. Hij sprak deze boekhandelaars toe met als onderwerp L’Artiste et son Temps. Over zijn ruzie met de kring van Sartre. Dat was andere koek dan het nummeren van de hype of the day.
Wat beter loopt dan ooit is de verkoop van sigaren. Vooral de exclusieve havannas. In de winkel waar ik mijn Franse kranten koop maak ik het allemaal mee. Heren gaan een geheimzinnig klimaatkamertje binnen. Komen terug met de voorraad voor de komende paar weken. Mooie kisten, die ze dankbaar op de toonbank zetten om er met liefde een fortuin voor te betalen. Upmann Royal Robusto. Cohiba Lanceros. Cuaba Diademas. Met op de zijkant van elke kist een vrolijke uitroep: ROKEN IS DODELIJK!
Om die lezers onder jullie op te monteren die van Count Basie houden en groot werden met het idee dat roken gezond en rustgevend is en dat het roken van Cubaanse sigaren tot effectief leiderschap leidt, neem ik je even naar de Board Room, naar de goede oude tijd toen De Baas nog niet gehinderd werd door overleg met boekhouders of ondernemingsraden. Geluid aan!
